Szopki krakowskie

Szopki krakowskie to tradycja jedyna w swoim rodzaju, niespotykana nigdzie indziej. Początkowo budowano w kościołach na Boże Narodzenie tzw. stajenki, gdzie wśród zwierząt na sianie przychodzi na świat Jezus. Potem powstawały szopki jasełkowe, z którymi kolędowano w okresie świąt, a które czasem stanowiły scenografię dla przedstawienia lalkowego. Jednak z czasem w Krakowie zaczęto budować stajenki z elementami architektury krakowskiej.
Tradycja ta, podtrzymywana przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (kolekcjonuje ono konkursowe szopki od 1946 roku!), jest w Krakowie żywa. Do dzisiaj w pierwszy czwartek grudnia odbywają się konkursy szopek. Tego dnia od godziny 9.00 rano pod pomnikiem Adama Mickiewicza gromadzą się szopkarze ze swoimi pracami i prezentują swoje dzieła publiczności. W samo południe szopkarze przenoszą swoje dzieła do siedziby muzeum – Pałacu Krzysztofory, gdzie wkrótce potem rozpoczynają się obrady jurorów. Po trzech dniach, w niedzielę o godzinie 12.00 na uroczystej gali dyrektor muzeum ogłasza wyniki konkursu i otwiera pokonkursową wystawę.

Pierwszy konkurs szopek krakowskich odbył się 21 grudnia 1937 roku. Jego patronem był Zarząd Miejski w Krakowie. Powodem, dla którego zorganizowano konkurs było obserwowane w latach międzywojennych poważne obniżenie poziomu szopek wytwarzanych przez krakowskich artystów. Do pierwszej edycji konkursu, który odbył się na krakowskim rynku – u stóp pomnika Adama Mickiewicza, zgłoszono 86 prac. Zwycięzcą został 39-letni murarz z Krowodrzy Stanisław Polak, już wówczas uznany twórca szopek.

Twórcą najlepszej architektonicznie szopki był Michał Ezenekier – murarz i kaflarz z Krowodrzy. Stworzona przez niego szopka stanowi do dziś wzór. W zbiorach muzealnych zachowała się jedna szopka Ezenekiera, pochodząca z lat 80. XIX wieku. O dziele tym, uznawanym za wzór kunsztu, proporcji i funkcjonalności, mówi się czasem „szopka matka”.

Jedyna zachowana szopka Ezenekiera z końca XIX w. (źródło: Pinterest)

Przed laty wykonawcami szopek byli głównie robotnicy budowlani. Obecnie szopkarskie tradycje kontynuują ludzie różnych zawodów, są wśród nich architekci, inżynierowie, a nawet lekarze.