Złota Polska jesień w Tatrach

Jesień w Tatrach bywa nieprzewidywalna. W październiku można trafić na ośnieżone szczyty albo jak w poniższym przypadku (rok 2021) na przepiękne kolory jesieni.

Kasprowy Wierch

Na szczycie Kasprowego Wierchu – 1987 metrów nad poziomem morza – zaczyna się prawdziwy spektakl natury. W pogodny dzień widoczność sięga dziesiątek kilometrów. Od północy rozciąga się panorama Zakopanego i Podhala, gdzie połyskują dachy willi i kręte drogi tonące w jesiennych barwach lasów. Dalej, ku zachodowi, widać wyniosłe grzbiety Czerwonych Wierchów – o tej porze roku naprawdę zasługują na swoją nazwę, bo trawy i porosty, które je porastają, przybierają głęboki, rdzawo-czerwony kolor.

Patrząc w stronę południową, wzrok zatrzymuje się na słowackiej stronie Tatr. Tam wznoszą się smukłe, skaliste szczyty – Krywań, Hruby Wierch, a dalej majestatyczne Tatry Wysokie z ich ostrymi graniami i dolinami pełnymi cienia. W pogodny dzień można dostrzec nawet błyszczące plamy tatrzańskich jezior – Czarny Staw i Morskie Oko, które z tej perspektywy wyglądają jak lśniące lustra wtopione w kamienny krajobraz.

Jesienią Tatry nabierają szczególnego uroku. W powietrzu unosi się zapach igliwia i chłód nadchodzącej zimy, ale słońce wciąż grzeje łagodnie. To czas, gdy szlaki pustoszeją, a góry odzyskują swoją naturalną ciszę. Spacer z Kasprowego Wierchu w stronę Doliny Goryczkowej czy w kierunku Beskidu staje się prawdziwą ucztą dla zmysłów. Szeleszczące pod nogami liście, złote smugi światła przesuwające się po zboczach, i ten niepowtarzalny dźwięk – echo kroków odbijające się od skał.

Jesienny redyk w Tatrach

Redyk to tradycyjny zwyczaj pasterski związany z wypasem owiec w polskich górach, szczególnie w regionie Podhala, Beskidów i Bieszczad. Jest to przemarsz owiec prowadzonych przez baców i juhasów na hale (wiosną) lub z hal do gospodarstw (jesienią).

Przemarsz setek owiec przez doliny i wsie to spektakl pełen muzyki, śpiewu, tradycyjnych strojów i pasterskich obrzędów. Towarzyszą mu dźwięki trombit, występy zespołów regionalnych i opowieści o życiu na hali.

Podczas redyku można spróbować lokalnych przysmaków, takich jak oscypek, żentyca czy pieczony baran. W niektórych miejscach odbywają się konkursy na najlepszy pasterski farsz czy degustacje regionalnych potraw.

Niektóre redyki, jak ten organizowany przez bacę Józefa Klimowskiego w Beskidzie Niskim, obejmują przemarsz na dystansie aż 180 km i trwają kilka dni.

Krokusy na Kalatówkach

Kalatówki

Wiosną w Tatrach kwitną krokusy. Najwięcej jest ich na Polanie Kalatówki i w Dolinie Chochołowskiej. Jednak nigdy nie wiadomo, kiedy spod śniegu zaczną wyłaniać się fioletowe kwiaty. W 2023 pojawiły się już na początku kwietnia, kiedy jeszcze leżało sporo śniegu i nie zdążyła zazielenić się trawa. Przez to widok nie był spektakularny niestety. 

Krokusy wyłoniły się z błota i spomiędzy zeschniętej zeszłorocznej trawy.

 

Kasprowy Wierch

 Wiatr. Huczą zamgławione nad wierchami głusze, 

słońce ma blask ołowiu - wtem z południa płynie 

biały, podarty obłok - rozwiał w chmur głębinie 

olśniewających blasków pełne pióropusze.

"Z Kasprowego Wierchu" Kazimierz Przerwa-Tetmajer 

Tatrzański Park Narodowy jesienią

Tatrzański Park Narodowy

Tatrzański Park Narodowy darzę szczególnym  sentymentem. W dzieciństwie prawie każde wakacje spędzałam w Tatarach. Dlatego teraz nie jeżdżę tam często, bo żal mi tych zielonych cichych zakątków, leśnej głuszy, spokojnych górskich dolin i szlaków, gdzie spotykało się turystów, którzy miło witali się słowami "dzień dobry". Teraz wszędzie gwarno, tłoczno, ścieżki zadeptane, w lesie hałas. Gdzie są Tatry z moich dziecięcych lat?

Jak się okazuje, Tatry są drugim pod względem popularności miejscem spędzania wakacji przez Polaków. Największym zagrożeniem dla Tatr jest masowa turystyka. Każdego roku TPN odwiedza ok. 3,8 mln turystów, którzy praktycznie rozdeptują tutejszą przyrodę i przynoszą masę śmieci. Tylko w 2002 r. w czasie społecznej akcji sprzątania Tatr usunięto około 2650 m³ odpadów, a z 25 kabin sanitarnych ponad 500 ton nieczystości. Może liczba 3,8 mln turystów nie jest jakaś kosmicznie duża, ale problemem jest to, że 80% tej liczby to turyści odwiedzający TPN w okresie wakacji letnich i zimowych. Dlatego nie tyle ilość co zagęszczenie w jednym czasie staje się problemem.

Co na to poradzić? Jedźcie w góry, ale poza sezonem. Wtedy też jest pięknie!