Castel Nuovo, Neapol

Nazwa „Castel Nuovo” powstała w XIII wieku, aby odróżnić go od starszych neapolitańskich fortec: Castel dell’Ovo i Castel Capuano. Dziś więc „Nowy Zamek” ma… ponad 700 lat.

Łuk triumfalny rodem z renesansu

Najbardziej rozpoznawalną częścią zamku jest monumentalny marmurowy łuk triumfalny z XV wieku, wstawiony między dwie baszty, aby uczcić przyjazd do Neapolu króla Alfonsa Aragońskiego. To jedno z najwybitniejszych dzieł renesansu we Włoszech – dekorowane reliefami przedstawiającymi triumf monarchy.

Siedziba królów i bratobójcze intrygi

Castel Nuovo był oficjalną rezydencją królów Neapolu z dynastii Andegawenów i Aragończyków. W jego murach ważyły się losy królestwa, zawierano polityczne małżeństwa, a także knuto intrygi, które niekiedy kończyły się tragicznie.

Skarbiec pisarzy i humanistów

W XV wieku działała tu słynna Biblioteka Alfonsa V, jedna z najbogatszych w Europie. Gościli tu humaniści, poeci i uczeni, m.in. Giovanni Pontano czy Angelo Poliziano.

5. Wielka sala broniła się przed Wezuwiuszem

Podczas erupcji Wezuwiusza w 1631 roku popiół dotarł aż do bram Castel Nuovo, ale masywna budowla przetrwała bez większych zniszczeń.

Historia Castel Nuovo w skrócie

Powstanie w czasach Andegawenów

Zamek wzniesiono w 1279 roku z rozkazu Karola I Andegaweńskiego, który przeniósł stolicę Królestwa Neapolu z Palermo do Neapolu. Miał być symbolem władzy andegaweńskiej – potężną, reprezentacyjną twierdzą nad zatoką.

Epoka wielkości za Aragończyków

Najbardziej imponujący kształt zamek zyskał dopiero pod rządami Aragończyków (XV w.). Alfonso V dodał marmurowy łuk, przekształcił go w renesansową rezydencję i ufortyfikował basztami, które dziś są najbardziej charakterystyczną częścią obiektu.

Upadek i nowe funkcje

Po zjednoczeniu Włoch zamek stracił funkcję rezydencji królewskiej. Dziś mieści się tu muzeum, sale wystawowe oraz siedziba władz miasta Neapolu.

Legendy i opowieści Castel Nuovo

Legenda o “Zielonej Komnacie” i bratobójczym spisku

Najbardziej znana legenda dotyczy Sali Barona (Sala dei Baroni). W 1486 roku król Ferdynand I Aragoński pod pozorem pojednania zaprosił zbuntowanych baronów na bankiet. Gdy weszli do sali, drzwi zatrzasnęły się za nimi, a oddziały króla aresztowały wszystkich uczestników spisku.

Legenda mówi, że dusze zdradzonych baronów do dziś błąkają się po korytarzach, zwłaszcza nocą, gdy echo kroków niesie się przez kamienne sale.

Duch królowej Joanny I – „Krwawa Joanna”

Z zamkiem łączy się także postać Joanny I Neapolitańskiej, niesłusznie obwinianej o rozkaz uduszenia męża, Andrzeja Węgierskiego. Choć wydarzenie miało miejsce w Aversie, legenda głosi, że duch królowej regularnie powraca do Castel Nuovo.
Podobno w niektóre noce można zobaczyć kobiecą sylwetkę w średniowiecznej sukni krążącą w pobliżu baszt.

Czarna studnia i demon morski

W zamku znajduje się tzw. „pozzo dei coccodrilli” – „studnia krokodyli”. Według legendy więźniów wrzucano tam, by padli ofiarą mieszkającego na dnie potwora przypominającego krokodyla, który miał przybyć z egzotycznych krajów i dostać się do podziemi przez morskie kanały.

Choć brzmi to jak fantastyczna opowieść, istnieją przekazy mówiące, że w XVII wieku znaleziono tam kości ludzkie, co tylko wzmocniło legendę.

Złoty skarb Anjou

Tradycja opowiada o skarbie Andegawenów ukrytym w podziemiach zamku, którego nigdy nie odnaleziono. Być może to tylko miejska legenda, ale wiele osób wierzy, że pod masywnymi murami leżą skrzynie pełne złota, klejnotów i ksiąg z pieczęciami dawnych królów.

 Baszta „La Guardia” – teatr okrętów i duchów

Jedna z baszt zwana „del Beverello” miała być miejscem, z którego średniowieczni strażnicy obserwowali Zatokę Neapolitańską. Według opowieści marynarze widywali czasem w pobliżu baszty widmowy okręt, który wyłaniał się z mgły i znikał bez śladu.

 Klasztor Santa Chiara w Neapolu

W samym sercu neapolitańskiego Starego Miasta, przy ulicy Spaccanapoli, znajduje się jedno z najpiękniejszych i najbardziej symbolicznych miejsc Neapolu – kompleks klasztorny Santa Chiara, łączący duchowość, historię i niezwykłą sztukę. To miejsce, w którym widać jak nigdzie indziej, że Neapol zawsze był miastem kontrastów – mistycznym, artystycznym, a jednocześnie namiętnym i barwnym.

Historia klasztoru Santa Chiara

Klasztor został ufundowany w 1310 roku przez króla Roberta I Andegaweńskiego (Roberta Mądrego) i jego żonę, Sanchię z Majorki. Był to czas, gdy dynastia andegaweńska uczyniła z Neapolu jedno z najważniejszych centrów kulturalnych Europy. Królowa Sanchia, głęboko religijna i związana z ruchem franciszkańskim, chciała stworzyć w Neapolu duchowe serce dla zakonu klarysek.

Budowa kompleksu trwała kilka lat, a uroczyste poświęcenie bazyliki nastąpiło w 1340 roku. Od początku istniały tu dwa klasztory – żeński dla klarysek i męski dla braci franciszkanów. Oba funkcjonowały równolegle, dzieląc wspólne kościoły i krużganki.

W średniowieczu klasztor Santa Chiara był jednym z najważniejszych ośrodków duchowych Królestwa Neapolu. Chowano tu władców i książęta – w tym samego Roberta Andegaweńskiego, którego monumentalny gotycki grobowiec można podziwiać w głównej nawie kościoła.

Zniszczenie i odbudowa

Podczas II wojny światowej, w 1943 roku, bazylika i klasztor Santa Chiara zostały niemal doszczętnie zniszczone przez bombardowanie aliantów. Spłonęło wówczas całe wnętrze barokowe, które przez wieki zastąpiło pierwotny gotycki wystrój.

Po wojnie, w latach 1945–1953, przeprowadzono gruntowną rekonstrukcję – zdecydowano się wtedy przywrócić oryginalny średniowieczny wygląd świątyni, z surowymi kamiennymi ścianami i prostą architekturą franciszkańską. To właśnie dzięki tej decyzji dziś można podziwiać bazylikę w niemal takim kształcie, jaki znała królowa Sanchia w XIV wieku.

Krużganki majolikowe – cud neapolitańskiego baroku

Najbardziej rozpoznawalnym elementem kompleksu Santa Chiara są krużganki majolikowe, uważane za jeden z najpiękniejszych dziedzińców klasztornych w Europie.

W XVIII wieku, około roku 1742, architekt Domenico Antonio Vaccaro przeprowadził wielką przebudowę ogrodu klasztornego, przekształcając go w rajskie chiostro ozdobione ponad 30 000 kafli majolikowych (glazurowanych płytek ceramicznych).

Na kolumnach i murkach widnieją barwne sceny przedstawiające kwiaty, owoce, girlandy, winorośle, a także pejzaże i sceny z życia codziennego – pikniki, zabawy, sielskie krajobrazy Kampanii. Te wesołe motywy miały przynieść siostrom klaryskom radość i ukojenie, wprowadzając odrobinę świata zewnętrznego do ich klasztornego życia.

Mauzoleum królewskie

W bazylice Santa Chiara spoczywa wielu przedstawicieli dynastii andegaweńskiej i burbońskiej. Wśród nich:

• Król Robert Andegaweński (zm. 1343) – wspaniały gotycki sarkofag z białego marmuru;

• Księżna Maria Węgierska i Królowa Sanchia z Majorki;

• członkowie rodziny Burbonów, w tym król Franciszek II, ostatni władca Królestwa Obojga Sycylii.

Krypta pod kościołem stanowi dziś swego rodzaju panteon neapolitańskich monarchów.

Ciekawostki o Santa Chiara

1. Legendarne dzwony
   W dawnych kronikach można znaleźć wzmianki, że dzwony Santa Chiara rozbrzmiewały w całym mieście i – według legendy – potrafiły zatrzymać burzę, jeśli biły podczas modlitw klarysek.

2. 
   Santa Chiara w muzyce
   Kompleks pojawia się w słynnej neapolitańskiej pieśni Munastero 'e Santa Chiara (napisanej przez Michele Galdieri i Alberto Barattolo, śpiewanej m.in. przez Luciana Tajoliego). To nostalgiczna opowieść o miłości i utracie – symboliczna piosenka o tym, jak „Santa Chiara” pamięta dawne uczucia.

3. 
   Święta Klara i Neapol
   Choć św. Klara z Asyżu nigdy nie była w Neapolu, jej duch jest obecny tu od XIV wieku. Siostry klaryski do dziś mieszkają w klasztorze, prowadząc życie kontemplacyjne, częściowo odizolowane od turystów.

4. 
   Oaza ciszy w sercu chaosu
   Wystarczy kilka kroków, by ze zgiełku Spaccanapoli znaleźć się w ogrodzie pełnym cytryn, bugenwilli i śpiewu ptaków. W tym kontrastuje cała istota Neapolu: hałas, emocje i… święty spokój tuż obok.

5. Mozaika czasu
   Santa Chiara łączy w sobie różne epoki: gotyk andegaweński, barok neapolitański i powojenny modernizm – przez wieki była lustrem historii miasta, które nigdy nie przestaje się odradzać.

Neapol, stacja Chiaia

Stacja Chiaia (dokładniej nazwana często Chiaia – Monte di Dio, na linii 6) została oficjalnie oddana do użytku w lipcu 2024 r. 

Architektami stacji są Uberto Siola oraz projekt, w którym występuje także artysta Peter Greenaway — stacja została zaprojektowana jako „podróż przez mitologię grecko-rzymską”.

Stacja znajduje się w prestiżowej dzielnicy Chiaia / Monte di Dio — blisko ekskluzywnych ulic handlowych, bulwarów nadmorskich i centrum Neapolu.

Wejście od strony placu jest przykryte stalowo-szklanym łukiem (kopułą), przez który naturalne światło przenika aż kilkadziesiąt metrów w dół — tworzy to efekt wizualny „schodzenia w głąb ziemi”.

 

Poszczególne poziomy stacji mają przypisane kolory i odnoszą się do konkretnej mitologii:

• poziom poświęcony Neptun (kolor niebieski) — „studnia” światła oraz spiralne schody; 

poziom poświęcony Ceres (kolor zielony) — wystawa dużych reprodukcji rzeźb z kolekcji Farnese;

 

• poziom torów, dedykowany Hades (kolor czerwony) — stalowa kopuła z „320 oczami” symbolizującymi spojrzenie „króla podziemi” na podróżnych.

Stacja została wyróżniona jako jedna z sześciu najpiękniejszych stacji pasażerskich na świecie w 2024 roku, w ramach nagrody Prix Versailles. 

Konstrukcja stacji musiała uwzględnić specyficzne ukształtowanie terenu: stacja sięga znacznie w głąb gruntu — różnica poziomów między wejściem a peronem to około 40 metrów. 

W trakcie prac budowlanych odkryto fragmenty starożytnego akweduktu Serino — jego pozostałości włączono w aranżację stacji, co czyni to miejsce nie tylko stacją komunikacyjną, ale i mini-muzeum.