Gros Horloge w Rouen, Francja

Gros Horloge w Rouen to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta i niezwykły przykład średniowiecznej sztuki zegarmistrzowskiej. Jest to monumentalny zegar astronomiczny umieszczony na łuku nad Rue du Gros-Horloge – jednej z najstarszych i najbardziej malowniczych ulic Rouen. Łączy w sobie elementy techniki, sztuki i historii, przyciągając turystów od wieków.

Historia Gros Horloge

Początki zegara sięgają końca XIV wieku. Mechanizm został skonstruowany około 1389 roku, co czyni go jednym z najstarszych działających mechanizmów zegarowych w Europie. Początkowo umieszczono go w wieży dawnego ratusza, a w XVI wieku przeniesiono na obecną lokalizację – na mostek łączący dwie średniowieczne wieże.

Fasada z łukiem, nad którym znajduje się zegar, powstała w stylu renesansowym około 1527 roku. W tym czasie zegar stał się nie tylko narzędziem pomiaru czasu, ale również symbolem bogactwa i prestiżu Rouen. Wskazywał nie tylko godziny, lecz także dni tygodnia i fazy księżyca – co było w średniowieczu bardzo ważne ze względu na kalendarz liturgiczny i rolniczy.

Mechanizm zegara działał bez przerwy przez stulecia, a jego obsługą zajmowali się specjalni zegarmistrze zwani „horlogers”, którzy mieszkali w wieży nad zegarem. Ostatni z nich opuścił to miejsce w XIX wieku.

Gros Horloge - architektura

Gros Horloge to prawdziwe dzieło sztuki. Na bogato złoconej tarczy, o średnicy ponad 2,5 metra, widnieje wizerunek złotego baranka – symbolu Rouen i cechu sukienników, którzy w średniowieczu stanowili jedną z najpotężniejszych grup w mieście. Tarcza zdobiona jest promieniami symbolizującymi słońce, a wokół niej umieszczono ornamenty i alegorie.

Łuk, na którym osadzono zegar, to dawny fragment obwarowań miejskich, przekształcony w dekoracyjny element architektoniczny w stylu renesansu normandzkiego.

Ciekawostki związane z Gros Horloge

Najstarszy mechanizm wciąż działający – mechanizm zegara pochodzi z końca XIV wieku i jest jednym z najstarszych tego typu w Europie. Choć dziś wspiera go elektronika, oryginalne części nadal można zobaczyć w muzeum w wieży.

Jedna wskazówka – Gros Horloge ma tylko jedną wskazówkę (godzinową). W średniowieczu minuty nie miały aż takiego znaczenia w codziennym życiu, dlatego zegary wskazywały jedynie godziny.

Zegar astronomiczny – oprócz czasu pokazuje także fazy księżyca na osobnej tarczy umieszczonej nad głównym cyferblatem. Dawniej wskazywał również dni tygodnia, oznaczone symbolami planet.

Nocne iluminacje – współcześnie Gros Horloge jest pięknie oświetlony po zmroku, co czyni go jednym z najbardziej fotogenicznych punktów Rouen.

Średniowieczne dźwięki – pierwotnie zegar wybijał godziny na dzwonie, którego dźwięk niósł się po całym mieście. Dzwon ten znajdował się w wieży obok łuku i był tak donośny, że podobno drżały szyby w domach.

Legendy i opowieści o Gros Horloge

Legenda o zegarmistrzu – jedna z lokalnych opowieści mówi, że zegarmistrz, który skonstruował mechanizm Gros Horloge, został oślepiony, aby nie mógł stworzyć drugiego takiego cudu w innym mieście. Motyw ten pojawia się w różnych europejskich legendach zegarmistrzowskich, ale w Rouen również jest popularny.

Strażnik czasu – według miejskich podań w wieży zegara nocami można spotkać ducha dawnego strażnika mechanizmu, który nie opuścił swojego posterunku, nawet po śmierci. Mieszkańcy twierdzą, że słyszeli stukot trybów, gdy zegar był już dawno zatrzymany.

Ossuarium Saint-Maclou w Rouen

Ossuarium Saint-Maclou w Rouen (Aître Saint-Maclou)

W czasie wielkiej zarazy Czarnej Śmierci w Europie, szczególnie po roku 1347, jednym z miast, które zostało nią dotknięte, było francuskie Rouen. Parafia Saint-Maclou straciła bardzo dużo osób i cmentarz obok kościoła stał się niewystarczający. Dlatego w połowie XIV wieku powstał nowy cmentarz oddalony nieco od kościoła św. Maclou.

Rozbudowy i konstrukcja galerii ossuarium

W połowie XV/XVI wieku nawet na nowym cmentarzu zwanym ossuarium (kostnica) zaczęło brakować miejsca. Zdecydowano się rozbudować przestrzeń, tworząc galerie otaczające cmentarz, by przechowywać kości z wcześniejszych pochówków, które musiały być ekshumowane, by zrobić miejsce nowym zmarłym. 

W roku 1526 parafia rozpoczęła budowę trzech galerii. 

Funkcje i użytkowanie

Ossuarium Saint-Maclou (Aître Saint-Maclou) było używane do XVIII wieku jako miejsce przechowywania kości. 

W 1779 rozporządzenie parlamentu Normandii nakazywało zamknięcie miejskich cmentarzy – Saint-Maclou przestało być używane do pochówków około 1781. 

Przez wieki pełniło rozmaite role: szkoła dla dzieci (chłopców i dziewcząt), internat żeński. 

W XX wieku (1940) przeniosła się tutaj Szkoła Sztuk Pięknych (École régionale des Beaux-Arts), gdyż jej budynek spłonął w pożarze. 

Ochrona, renowacje, teraźniejszość

Dzisiaj Aître Saint-Maclou jest pod ochroną jako  „Monument Historique” (zabytek narodowy Francji). 

Obiekt przeszedł prace renowacyjne, przywrócono dekoracje, otwarto go ponownie dla zwiedzających w lipcu 2020. 

Obecnie stanowi miejsce wystaw, wydarzeń kulturalnych; część terenu jest dostępna dla zwiedzających. A na dziedzińcu, czyli w miejscu dawnego cmentarza działa... restauracja.

Dekoracje

Danse macabre – czyli „taniec śmierci” – motyw obecny w dekoracjach galerii. W Kolumnach galerii zachodniej i wschodniej znajdują się rzeźby przedstawiające pary: osoby żywe i zmarłych. To popularny motyw artystyczny w czasach, gdy śmierć była bardzo obecna w codziennym życiu.

Dekoracje macabre to nie tylko kości i czaszki, ale także narzędzia grabarzy, trumny, motywy liturgiczne, elementy grabarstwa. Część z nich została wyrzeźbiona w drewnie i w kamieniu. 

Mumia kota – w ścianie Aître Saint-Maclou znaleziono zmumifikowanego kota, który jest wystawiony za szkłem jako ciekawostka. 

Unikalność 

Aître Saint-Maclou jest jednym z niewielu zachowanych tego typu ossuariów / kostnic w Europie, szczególnie z pełną dekoracją o takim bogactwie ikonografii. 

Symbolika 

Kostnica służyła nie tylko jako miejsce pochówku, ale miała wymiar dydaktyczny i religijny: przypominała o konieczności refleksji nad śmiercią, o przemijaniu, przygotowaniu na życie po życiu – to było częste w kulturze końca średniowiecza.

Katedra w Rouen, Francja

Katedra w Rouen

Katedra w Rouen, czyli Cathédrale Notre-Dame de Rouen, jest jednym z najważniejszych zabytków architektury gotyckiej we Francji i jednym z najbardziej charakterystycznych punktów miasta Rouen w Normandii. Jej monumentalna sylwetka, z bogato zdobioną fasadą i najwyższą wieżą kościelną we Francji, przyciągała przez wieki pielgrzymów, artystów i podróżników. To także miejsce pełne historii, niezwykłych zdarzeń i legend, które nadają jej aurę tajemniczości.

Historia katedry

Pierwszy kościół na tym miejscu istniał już w IV wieku, w czasach rzymskich, kiedy Rouen (Rotomagus) było stolicą Galii Lugduneńskiej. W XI wieku wzniesiono tu romańską katedrę, której elementy – jak krypta św. Romana – przetrwały do dziś. Jednak w 1200 roku ogromny pożar zniszczył znaczną część zabudowań, co stało się impulsem do budowy nowej świątyni w stylu gotyckim.

Budowa obecnej katedry rozpoczęła się około 1202 roku i trwała aż do XVI wieku. Z tego powodu w jej bryle można dostrzec różne style – od wczesnego gotyku w chórze i transepcie po elementy późnogotyckie i renesansowe w fasadzie oraz wieżach. W 1822 roku dodano żeliwną iglicę, która osiąga 151 metrów wysokości – do dziś jest to najwyższa wieża kościelna we Francji.

Katedra była świadkiem wielu ważnych wydarzeń: tu koronowano angielskich królów w okresie, gdy Normandia należała do Anglii, i tu odbywały się uroczystości związane z Joanną d’Arc – pośmiertne oczyszczenie jej z zarzutów ogłoszono właśnie w Rouen w 1456 roku.

Architektura i wnętrze

Fasada zachodnia katedry to prawdziwy majstersztyk gotyku flamboyant, pełen ażurowych zdobień, maswerków i rzeźb przedstawiających świętych oraz sceny biblijne. Wnętrze jest imponujące: długość nawy głównej wynosi ponad 130 metrów, a sklepienia sięgają 28 metrów wysokości. W katedrze znajdują się liczne kaplice, witraże z XIII i XVI wieku, a także niezwykłe nagrobki, w tym serce Ryszarda Lwie Serce (pochowane w osobnej urnie).

---

Ciekawostki związane z katedrą

• Najwyższa wieża Francji: Iglica o wysokości 151 metrów sprawiała, że przez pewien czas (1876–1880) katedra w Rouen była najwyższą budowlą na świecie.

• 
  Claude Monet i jego obrazy: Słynny impresjonista namalował cykl ponad 30 obrazów przedstawiających fasadę katedry o różnych porach dnia i w różnych warunkach świetlnych. Dzieła te są dziś rozproszone po muzeach świata.

• 
  

• 

• Bombardowania w czasie II wojny światowej: Katedra została poważnie uszkodzona podczas nalotów alianckich w 1944 roku – zniszczone zostały witraże i część wież. Odbudowa trwała kilkadziesiąt lat.

• 

Legendy i opowieści

Dzwon zwany „Georges d’Amboise”: Jeden z największych dzwonów katedry, ważący 11 ton, miał być tak potężny, że kiedy dzwonił, pękały szyby w pobliskich domach. Istniało przekonanie, że jego dźwięk chroni miasto przed epidemiami i burzami.

Legenda o duchu katedry: Mówi się, że w nocy można spotkać w cieniu kolumn postać biskupa Maurycego, który zginął tragicznie podczas budowy. Duch ma pilnować, by katedra nigdy nie została dokończona, bo wtedy, jak głosi podanie, nastąpi koniec świata.

Historia z Joanną d’Arc: Choć nie spłonęła ona na placu przy katedrze (stracono ją na placu Vieux-Marché), to w jej wnętrzu ogłoszono później rehabilitację bohaterki. Według ludowych podań jej duch miał ukazywać się w pobliżu katedry w rocznicę śmierci, co miało być znakiem oczyszczenia jej imienia.