Castel Nuovo, Neapol

Nazwa „Castel Nuovo” powstała w XIII wieku, aby odróżnić go od starszych neapolitańskich fortec: Castel dell’Ovo i Castel Capuano. Dziś więc „Nowy Zamek” ma… ponad 700 lat.

Łuk triumfalny rodem z renesansu

Najbardziej rozpoznawalną częścią zamku jest monumentalny marmurowy łuk triumfalny z XV wieku, wstawiony między dwie baszty, aby uczcić przyjazd do Neapolu króla Alfonsa Aragońskiego. To jedno z najwybitniejszych dzieł renesansu we Włoszech – dekorowane reliefami przedstawiającymi triumf monarchy.

Siedziba królów i bratobójcze intrygi

Castel Nuovo był oficjalną rezydencją królów Neapolu z dynastii Andegawenów i Aragończyków. W jego murach ważyły się losy królestwa, zawierano polityczne małżeństwa, a także knuto intrygi, które niekiedy kończyły się tragicznie.

Skarbiec pisarzy i humanistów

W XV wieku działała tu słynna Biblioteka Alfonsa V, jedna z najbogatszych w Europie. Gościli tu humaniści, poeci i uczeni, m.in. Giovanni Pontano czy Angelo Poliziano.

5. Wielka sala broniła się przed Wezuwiuszem

Podczas erupcji Wezuwiusza w 1631 roku popiół dotarł aż do bram Castel Nuovo, ale masywna budowla przetrwała bez większych zniszczeń.

Historia Castel Nuovo w skrócie

Powstanie w czasach Andegawenów

Zamek wzniesiono w 1279 roku z rozkazu Karola I Andegaweńskiego, który przeniósł stolicę Królestwa Neapolu z Palermo do Neapolu. Miał być symbolem władzy andegaweńskiej – potężną, reprezentacyjną twierdzą nad zatoką.

Epoka wielkości za Aragończyków

Najbardziej imponujący kształt zamek zyskał dopiero pod rządami Aragończyków (XV w.). Alfonso V dodał marmurowy łuk, przekształcił go w renesansową rezydencję i ufortyfikował basztami, które dziś są najbardziej charakterystyczną częścią obiektu.

Upadek i nowe funkcje

Po zjednoczeniu Włoch zamek stracił funkcję rezydencji królewskiej. Dziś mieści się tu muzeum, sale wystawowe oraz siedziba władz miasta Neapolu.

Legendy i opowieści Castel Nuovo

Legenda o “Zielonej Komnacie” i bratobójczym spisku

Najbardziej znana legenda dotyczy Sali Barona (Sala dei Baroni). W 1486 roku król Ferdynand I Aragoński pod pozorem pojednania zaprosił zbuntowanych baronów na bankiet. Gdy weszli do sali, drzwi zatrzasnęły się za nimi, a oddziały króla aresztowały wszystkich uczestników spisku.

Legenda mówi, że dusze zdradzonych baronów do dziś błąkają się po korytarzach, zwłaszcza nocą, gdy echo kroków niesie się przez kamienne sale.

Duch królowej Joanny I – „Krwawa Joanna”

Z zamkiem łączy się także postać Joanny I Neapolitańskiej, niesłusznie obwinianej o rozkaz uduszenia męża, Andrzeja Węgierskiego. Choć wydarzenie miało miejsce w Aversie, legenda głosi, że duch królowej regularnie powraca do Castel Nuovo.
Podobno w niektóre noce można zobaczyć kobiecą sylwetkę w średniowiecznej sukni krążącą w pobliżu baszt.

Czarna studnia i demon morski

W zamku znajduje się tzw. „pozzo dei coccodrilli” – „studnia krokodyli”. Według legendy więźniów wrzucano tam, by padli ofiarą mieszkającego na dnie potwora przypominającego krokodyla, który miał przybyć z egzotycznych krajów i dostać się do podziemi przez morskie kanały.

Choć brzmi to jak fantastyczna opowieść, istnieją przekazy mówiące, że w XVII wieku znaleziono tam kości ludzkie, co tylko wzmocniło legendę.

Złoty skarb Anjou

Tradycja opowiada o skarbie Andegawenów ukrytym w podziemiach zamku, którego nigdy nie odnaleziono. Być może to tylko miejska legenda, ale wiele osób wierzy, że pod masywnymi murami leżą skrzynie pełne złota, klejnotów i ksiąg z pieczęciami dawnych królów.

 Baszta „La Guardia” – teatr okrętów i duchów

Jedna z baszt zwana „del Beverello” miała być miejscem, z którego średniowieczni strażnicy obserwowali Zatokę Neapolitańską. Według opowieści marynarze widywali czasem w pobliżu baszty widmowy okręt, który wyłaniał się z mgły i znikał bez śladu.

 Klasztor Mont-Saint-Michel

Historia klasztoru sięga początku VIII wieku. Według tradycji, w roku 708 biskup Aubert z Avranches otrzymał objawienie Archanioła Michała, który nakazał mu wznieść na skale sanktuarium ku swojej czci.

Pierwsza kaplica, skromna i drewniana, powstała w tym samym roku. Już w IX wieku przybyli tu pierwsi benedyktyni, a Mont-Saint-Michel stał się miejscem pielgrzymek porównywanym z Rzymem i Santiago de Compostela.

W XII i XIII wieku klasztor przeżywał swój złoty okres. Wówczas powstała gotycka część zwana La Merveille – „Cudem” – zbudowana z granitu i wapienia na niemal pionowej skale. Kompleks rozrósł się o krużganki, refektarze, dormitoria i sale dla pielgrzymów.

Architektura – „niebo na skale”

Architektura Mont-Saint-Michel jest połączeniem romańskiej surowości i gotyckiego mistycyzmu. Całość wznosi się warstwowo – im wyżej, tym bardziej „niebiańsko”.
Symbolicznie układ jest hierarchiczny:

• 
  U stóp znajdują się zabudowania świeckie: karczmy, warsztaty, stajnie.

• Wyżej – zabudowania mnichów: refektarz, skryptorium, dormitoria.

• Na samym szczycie – kościół opactwa, duchowy szczyt góry i miejsce objawienia św. Michała.

  

Ten wertykalny układ odzwierciedla średniowieczną wizję świata: ziemia u podstawy, niebo u szczytu.

Ciekawostki architektoniczne

1. Budowa wbrew grawitacji
   Opactwo stoi na szczycie granitowej skały o wysokości 92 m. Mnisi musieli wznieść mury na nierównym podłożu, stosując specjalne kamienne filary, łuki odciążające i sklepienia krzyżowo-żebrowe – to prawdziwe arcydzieło inżynierii średniowiecznej.

   

2. „La Merveille” – dwupiętrowy cud
   Główna część klasztoru składa się z dwóch poziomów: dolnego (dla pielgrzymów i kuchni) i górnego (dla mnichów). Najbardziej zachwycają krużganki z kolumnadą otwierającą się na morze i ogród na wysokości kilkudziesięciu metrów.

3. 
   Kościół na szczycie
   Kościół opactwa (Abbaye du Mont-Saint-Michel) zbudowano w XII–XIII wieku. Jego romańska nawa łączy się z gotyckim chórem. Nad całością góruje spiczasta wieża z pozłacaną figurą św. Michała Archanioła, wykonaną w 1897 roku przez Emmanuela Frémieta – widać ją z odległości kilkudziesięciu kilometrów.

4. 
   Masywne mury i baszty
   Zewnętrzny pierścień murów i wież (m.in. Tour Gabriel i Tour du Nord) powstał w XV wieku, gdy Mont-Saint-Michel stało się również twierdzą. Z tej epoki pochodzi też potężna brama Porte du Roi, przez którą wchodzą pielgrzymi i turyści.

5. 

   
   System studni i zbiorników
   Mnisi wykuli w skale studnie i cysterny gromadzące deszczówkę – jedyne źródło świeżej wody na wyspie.

Losy po rewolucji i dziś

Po 1791 roku mnisi zostali wypędzeni, a klasztor zamieniono w więzienie dla duchownych i przeciwników rewolucji. Funkcję tę pełnił do 1863 roku, kiedy to Napoleon III zamknął więzienie i rozpoczął restaurację zabytku.

Od końca XIX wieku Mont-Saint-Michel stał się narodowym symbolem Francji i jednym z pierwszych zabytków objętych ochroną państwową. W 1979 roku wpisano go na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Dziś na szczycie ponownie mieszkają mnisi i mniszki z różnych zakonów, którzy prowadzą modlitwę i przyjmują pielgrzymów, przywracając temu miejscu pierwotny sens.

Mont-Saint-Michel – między ziemią a niebem

Kiedy przypływ otacza skałę wodą, a klasztor odbija się w lustrze zatoki, trudno nie zrozumieć, dlaczego od ponad tysiąca lat pielgrzymi mówią o nim jako o „drodze do Boga przez morze”.

To nie tylko zabytek – to miejsce, w którym historia, wiara i natura tworzą jedną z najpiękniejszych opowieści Europy.

Teatr La Scala, Mediolan 

Teatr La Scala otwarto 3 sierpnia 1778 roku premierą opery L’Europa riconosciuta autorstwa młodego wówczas kompozytora Antonia Salieriego. Budynek powstał na polecenie arcyksiężnej Marii Teresy Habsburg, która chciała stworzyć nowoczesny, elegancki teatr dla mediolańskiej arystokracji. Zbudowano go na miejscu dawnego kościoła Santa Maria alla Scala – stąd jego nazwa.

Od XIX wieku La Scala stała się jedną z najważniejszych scen operowych na świecie. Tu swoje premiery mieli Verdi, Puccini, Ponchielli, Mascagni, Boito i wielu innych. Tradycja muzyczna La Scali jest tak silna, że niektórzy mówią o niej jako o „świątyni opery”.

W 1943 roku budynek został zniszczony podczas bombardowań, ale odbudowano go w zaledwie dwa lata. Ponowne otwarcie odbyło się 11 maja 1946 roku – koncertem pod batutą samego Artura Toscaniniego.

W latach 2002–2004 teatr przeszedł gruntowną renowację i uzyskał nowoczesne zaplecze techniczne, nie tracąc historycznego charakteru.

Ciekawostki o La Scali

1. Najbardziej wymagająca publiczność świata

Widzowie La Scali słyną z niezwykle ostrych ocen. Jeśli artysta nie spełnia oczekiwań, bywa wygwizdywany – nawet gwiazdy światowego formatu nie zawsze unikają surowego werdyktu mediolańczyków.

Miejsce narodzin geniuszy

La Scala była świadkiem premier nie tylko wielkich dzieł, ale i wielkich karier. To tu debiutowali m.in. Maria Callas, Renata Tebaldi czy Luciano Pavarotti.

Tajny balkon krytyków – „Loggione”

W najwyższej części widowni znajduje się słynny „loggione” – tanie miejsca, z których siedzący tam znawcy opery potrafią zadecydować o sukcesie lub porażce spektaklu. Ich opinia ma w La Scali niemal rytualną moc.

Muzeum pełne skarbów

W teatrze działa Museo Teatrale alla Scala, w którym znajdują się kostiumy, instrumenty, portrety kompozytorów i historyczne rekwizyty. Można tam zobaczyć m.in. rękopisy Verdiego i zdjęcia Callas ze słynnych ról.

Akustyka, która była przypadkiem

Legendarną akustykę La Scali uzyskano… przypadkiem. Architekci projektowali salę zgodnie z ówczesną estetyką, nie znając współczesnych zasad akustyki. Dopiero później okazało się, że proporcje sali tworzą idealne warunki dźwiękowe.

Najciekawsze legendy La Scali

Duch śpiewaczki, która nigdy nie dokończyła arii

Jedna z najbardziej znanych legend mówi o primadonnie, która w XIX wieku zmarła nagle tuż przed premierą. Podobno do dziś, gdy teatr jest pusty, słychać echo jej niedokończonej arii, unoszące się w korytarzach i na scenie.

Przeklęta loża nr 13

Istnieje opowieść o „pechowej” loży numer 13, w której rzekomo w XIX wieku zasłabło kilku widzów, a jeden z nich zmarł. Przesądni melomani długo omijali tę lożę, wierząc, że przynosi złe szczęście.
Dziś loża nadal budzi emocje – niektórzy widzą w niej cień siedzącej postaci, gdy teatr jest zamknięty.

Znikająca nuta Verdiego

Według innej opowieści, podczas przygotowań do premiery „Otella” jedna z nut zapisanych na partyturze Verdiego miała dziwnie „znikać” z kartki. Muzycy wierzyli, że to znak, iż kompozytor – znany z przesądów – chciał coś przekazać zza grobu.

Klątwa premier

Mówi się, że jeśli podczas premiery ktoś wypadnie z roli, zapomni tekstu lub nadepnie na tren partnerki, to spektakl będzie miał fatalne recenzje, choćby artyści dali z siebie wszystko. Ten przesąd funkcjonuje w La Scali do dziś.