Lublin

Lublin, Polska

Lublin leży w południowo-wschodniej Polsce, nad rzeką Bystrzycą. To największe miasto regionu i stolica województwa lubelskiego. Od wieków pełnił rolę ważnego ośrodka handlowego i kulturalnego – znajdował się na skrzyżowaniu szlaków prowadzących z Krakowa na Ruś i z Litwy w stronę Węgier. Dziś Lublin znany jest jako miasto akademickie, ośrodek kultury i sztuki, a także miejsce o bogatej tradycji historycznej. Słynie z podpisanej w 1569 roku Unii Lubelskiej, która połączyła Polskę i Litwę w jedno państwo – Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Rozgłos przyniosły mu również kulinaria, zwłaszcza charakterystyczny cebularz lubelski, oraz liczne festiwale, takie jak „Carnaval Sztukmistrzów”, przyciągające artystów z całego świata.

Zamek Lubelski i Donżon  

Zamek w Lublinie był nie tylko rezydencją królewską, ale też więzieniem. W czasach carskich i w XX wieku przetrzymywano tam więźniów politycznych. Najstarszą częścią zamku jest romańska wieża – donżon z XIII wieku.

Trybunał Koronny i Diabelski Sąd – W Lublinie działał Trybunał Koronny, najwyższy sąd szlachecki Rzeczypospolitej. Z tym miejscem wiąże się znana legenda: pewnej nocy szlachta nie mogła dojść do porozumienia, więc wezwano „diabelski sąd”. Rano na stole sędziowskim znaleziono wypalone ślady kopyt. Do dziś można je zobaczyć na blacie eksponowanym w Trybunale.

Unia Lubelska – To właśnie w Lublinie, w 1569 roku, podpisano akt unii między Polską a Litwą. Wydarzenie to uważane jest za jedno z najważniejszych w dziejach Europy – powstała wtedy Rzeczpospolita Obojga Narodów, jedno z największych i najbardziej zróżnicowanych państw ówczesnego kontynentu.

Legenda o diabelskim sądzie

Najbardziej znana lubelska legenda wiąże się z Trybunałem Koronnym. Opowiada ona, że pewnej nocy, kiedy sędziowie nie mogli dojść do porozumienia, ktoś zaproponował, aby sprawę rozstrzygnęli… diabli sędziowie. Rano na stole znaleziono wypalone ślady kopyt. Do dziś w Trybunale można zobaczyć drewniany stół z tymi znakami – dowód na to, że sprawiedliwości w Lublinie pilnowali nawet mieszkańcy piekieł.

Legenda o koziołku

Herb Lublina przedstawia koziołka wspinającego się na winorośl. Według podania, pewnego dnia mieszczanin, który miał winnicę, zobaczył, jak koza wspięła się na krzewy i zaczęła obgryzać liście. Ku zdumieniu gospodarza roślina zamiast uschnąć, zakwitła jeszcze bujniej. Koziołek stał się więc symbolem siły, odnowy i szczęścia, a z czasem trafił do herbu miasta.

Legenda o czarciej łapie

Inna opowieść mówi o procesie biednej wdowy, którą miejscowi bogacze niesprawiedliwie oskarżyli i chcieli pozbawić majątku. Kobieta błagała o sprawiedliwość, lecz sąd był stronniczy. W rozpaczy wezwała diabła, by to on wydał wyrok. Wtedy czarny jak smoła sędzia przybił na pergaminie pieczęć swojej łapy. Wszyscy obecni zrozumieli, że wyrok jest ostateczny i nie do podważenia – tym razem jednak korzystny dla kobiety.

Legenda o podziemiach Lublina

Pod Starym Miastem ciągną się rozległe piwnice i korytarze, które dawniej służyły jako magazyny kupieckie. Z czasem zaczęto opowiadać, że nocami można w nich spotkać duchy dawnych mieszczan, a w niektórych zakamarkach błąkają się dusze niesprawiedliwie osądzonych. Mówi się też, że właśnie tymi podziemiami diabelski sąd przybył do Lublina…

 Kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim

Kaplica Trójcy Świętej została zbudowana w stylu gotyckim za czasów króla Kazimierza Wielkiego (XIV w.), ale jej wnętrze pokrywają freski bizantyjsko-ruskie, wykonane na polecenie króla Władysława Jagiełły w 1418 roku. To unikalne połączenie dwóch tradycji artystycznych: zachodniego gotyku i wschodniego malarstwa cerkiewnego.

Malarz z Rusi

Freski wykonał zespół malarzy kierowany przez mistrza Andrieja, artystę wywodzącego się z ziem ruskich (prawdopodobnie z Rusi Halickiej). Zachowały się inskrypcje w języku cerkiewnosłowiańskim, w tym podpis artysty.

Król Jagiełło i jego modlitwa

Freski ukazują również samego króla Władysława Jagiełłę, klęczącego w modlitewnej pozie. To rzadki przypadek realistycznego wizerunku monarchy w sztuce średniowiecznej. Król często modlił się w tej kaplicy, zwłaszcza w czasie sejmu walnego w 1421 roku.

Freski „odkryte” po wiekach

Choć kaplica przetrwała wieki, freski przez długi czas pozostawały zasłonięte warstwą tynku. Odsłonięto je dopiero w XIX wieku – przez przypadek, podczas remontów. Prace konserwatorskie ujawniły niezwykłe bogactwo kolorów i detali.

Zamek był więzieniem

Po rozbiorach kaplica została zamieniona w… magazyn więzienny. Zamek Lubelski funkcjonował jako więzienie carskie, a potem także niemieckie i komunistyczne. Mimo to kaplica cudem uniknęła zniszczenia.

Jeden z najważniejszych zabytków Europy

Kaplica Trójcy Świętej zaliczana jest do najważniejszych zabytków średniowiecznego malarstwa ściennego w Europie. Znajduje się na trasie turystycznej Szlaku Jagiellońskiego, łączącego Wilno, Lublin i Kraków.

Trójca Święta – wizerunek tajemniczy

Scena Trójcy Świętej, od której pochodzi nazwa kaplicy, została przedstawiona w tradycji prawosławnej jako tzw. "gościnność Abrahama" – aniołowie przy stole symbolizują Boga w trzech osobach. To motyw znany ze słynnej ikony Andrieja Rublowa.

Astronomiczna symbolika

Freski ukazują nie tylko sceny biblijne, ale też postacie filozofów antycznych i znaki zodiaku. W kaplicy można odnaleźć symboliczne przedstawienia cyklu życia, czasu i kosmosu, co jest niezwykle rzadkie w sztuce sakralnej tego okresu.

Świadek Unii Lubelskiej

Kaplica była miejscem modlitw uczestników Unii Lubelskiej z 1569 roku, która połączyła Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie. W tym okresie zamek był ważnym centrum życia politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Pieczołowita konserwacja

Kaplica była poddawana wieloletnim pracom konserwatorskim, zwłaszcza w XX i XXI wieku. Przywrócono pierwotne barwy, naprawiono pęknięcia i odtworzono niektóre zniszczone detale fresków – z zachowaniem oryginalnych technik.