Kościół Franciszkanów

Kościół Franciszkanów, wzniesiony w XIII w., jest jednym z najstarszych kościołów gotyckich w Krakowie. Wnętrze jednak zaskakuje barwną secesyjną polichromią i witrażami. W 1895 r., wschodnia część kościoła otrzymała polichromię Stanisława Wyspiańskiego, głównie o motywach roślinnych. Od 9 maja do początku grudnia Wyspiański na zamówienie architekta Władysława Ekielskiego i gwardiana konwentu o. Samuela Rajssa wykonywał polichromie ścian prezbiterium i transeptu w kościele Franciszkanów w Krakowie.

W 1897 r. 11 stycznia, po ukończeniu prac nad polichromią kościoła Franciszkanów, pisał: „Ja jestem od dwu dni wolny i rozhuśtałem się w pomysłach i malowaniu szkiców, do rzeczy które w najbliższym czasie będę wykonywać […] i doprawdy żyję cudownym życiem. […] Pomysłów mi idzie tyle, tłoczą się tak obrazy że jestem jak szalony – żyję takim obrazowaniem odosobniającym mnie od ludzi, że dopiero teraz naprawdę wszedłem w świat mojej fantazji i unoszę się w dziwnych krainach […]” (Listy do Rydla, t. II, cz. 1, s. 402–403).

20 czerwca 1897 Wyspiański poinformował Rydla o otrzymaniu zamówienia na witraże do kościoła Franciszkanów. Witraże zostały wykonane w Insbrucku w latach 1899-1904. Wszystkie zachwycają, ale wyróżnia się potężny obraz Boga Ojca w chwili stwarzania świata, umieszczony nad chórem kościelnym. Projekty witraży mają dodatkowo ciekawą historię. Od końca stycznia do połowy lutego Wyspiański przebywał w Warszawie z okazji wystawy konkursowej malarstwa i rzeźby zorganizowanej w budynku Resursy Obywatelskiej przy Krakowskim Przedmieściu. „Wszystkie […] kartony są zupełnie dobrze rozwieszone. «Bóg-Ojciec» w osobnej Sali. Mam wszelkie szanse wzięcia konkursu i stanowczo moje rzeczy są lepsze o całe niebo […]” (Listy do Rydla, t. II, cz. 1, s. 496, list z 4 II). W jury konkursu zasiadali malarze: Wojciech Gerson, Apoloniusz Kędzierski, Kazimierz Alchimowicz, Zdzisław Jasiński i Józef Ryszkiewicz. Początkowo jury zakwalifikowało kartony witraży franciszkańskich do I nagrody w dziale sztuki, jednak wobec protestu Wojciecha Gersona, który nie chciał uznać ich za malarstwo, lecz za dzieła sztuki stosowanej, specjalnie dla prac Wyspiańskiego utworzono kategorię malarstwa ornamentacyjnego i w jej ramach przyznano artyście I miejsce oraz dodatkowo wyróżnienie za całą działalność.

Polichromię pozostałej części kościoła wykonał Tadeusz Popiel w latach 1904-1905.