Cahergall, Irlandia

Cahergall (ir. An Chathair Gheal, „Jasny Kamienny Fort”) to imponujące wczesnośredniowieczne cashel - kamienny ringfort, czyli fort pierścieniowy - położony nad zatoką Valentia, około 3 km na północny‑zachód od miasteczka Cahersiveen, w hrabstwie Kerry, Irlandia.

Historia Cahergall 

Fort powstał między VII a IX wiekiem n.e. jako umocnione gospodarstwo lub rezydencja możnowładcy plemiennego.

Jego ciemne suche mury (bez zaprawy) mają wewnętrzną średnicę około 25 m, grubość bazową 5 m, a wysokość dochodzi do 4 m (nawet 6 m w niektórych miejscach).

Odwiedzenie fortu możliwe przez pojedyncze, wschodnie wejście z nadprożem; mur wewnętrzny wyposażony jest w tarasy i schody prowadzące na koronę obwodu.

W centralnej części znajduje się mniejszy, okrągły budynek (dom) o wysokości do około 1,6 m, z dwoma (czasem trzema) wejściami i śladem centralnego ogniska z paleniskiem i otworami na pale konstrukcyjne.

Ciekawostki

Cahergall to jeden z najlepiej zachowanych kamiennych ringfortów w Irlandii — wyróżnia się jakością murów, szerokością wejścia oraz symetrycznymi schodami i tarasami wewnątrz muru.

Wydobyte podczas wykopalisk artefakty (części żaren, fragmenty brązu i żelaznego żużla, ostrza) sugerują, że miejsce miało także funkcje rytualne lub reprezentacyjne — być może związane było z feastingiem i przyjmowaniem gości elity plemiennej.

Tradycja mówi, że Cahergall był budowlą ceremonialną – miejsce sporu między trzema wjazdami może symbolizować starożytne triady lub trzy części plemienia Corcu Duibne.

Niewielka odległość od sąsiedniego Leacanabuaile (ok. 400 m) budzi pytania: być może Cahergall służył jako przestrzeń publiczna (arena, symbol statusu), a Leacanabuaile pełnił funkcje mieszkalne i magazynowe.

W XIX wieku centralny budynek był zaśmiecony i rozgrabiony; znaczna część obiektu została odrestaurowana w latach 80.–90. XX wieku.

 Locorotondo, Apulia, Włochy

Locorotondo to jedno z najbardziej malowniczych miasteczek regionu Apulia w południowych Włoszech. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego locus rotundus, czyli „okrągłe miejsce”, co nawiązuje do charakterystycznego, koncentrycznego układu zabudowy na wzgórzu. Miasto rozwinęło się w średniowieczu, około XI wieku, jako osada rolnicza założona przez benedyktynów.

W kolejnych wiekach było częścią domeny hrabiów Conversano i stało się ważnym ośrodkiem rolniczym, znanym z upraw winorośli i oliwek. Dzięki żyznej ziemi i dogodnemu położeniu w Dolinie Itrii, Locorotondo przez stulecia cieszyło się względnym dobrobytem. Architektura miasta, z bielonymi domami o charakterystycznych dachach „cummerse”, odzwierciedla lokalne tradycje i praktyczne podejście do klimatu.

Choć nie było miejscem wielkich wydarzeń historycznych, zachowało wyjątkowy urok i autentyczność, które dziś przyciągają turystów z całego świata. Lokalne święta, silna religijność i liczne legendy (jak te o św. Jerzym czy duchach "Monacidd") dodają mu wyjątkowego charakteru.

Locorotondo to więcej niż piękne wzgórze z białymi domami — to miejsce, gdzie historia i legendy łączą się ze sobą w urokliwym, autentycznym pejzażu Apulii.

Nazwa miasta pochodzi od łacińskiego locus rotundus („okrągłe miejsce”), co odnosi się do koncentrycznego układu starówki na wzgórzu — centrum układa się niczym ślimak

Typowe domy – cummerse

W Locorotondo przeważają spiczaste domy z dachami o stromym spadku. Są one nawet starsze od trulli, a ich dach służyły do lepszego zbierania deszczówki — część mieszkańców nadal w nich mieszka, inne przekształcono na pensjonaty.

„Bulwar bez morza”

Tutejsza Via Nardelli nazywana jest od mieszkańców "lungomare" — niby promenada, ale w głębi lądu. Gdy jest mgliście, wygląda jak przelotny widok na morze.

Konkurs balkonowy w Locorotondo

Co roku mieszkańcy ozdabiają swoje balkony i okna. Inwencja obywateli Locorotondo  jest imponująca. Do  dekoracji nadają się nawet stare buty. 

Trullo Marziolla

W Locorotondo znajdują się według tradycji najstarszy trullo w Valle d’Itria.  Pochodzą one prawdopodobnie z XVI wieku.

San Rocco

W XVII wieku święty Rocco miał „uratować” miasteczko przed epidemią dżumy. W dowód wdzięczności mieszkańcy ufundowali mu kościół, a od 1957 roku do tradycji należy wielka wystrzałowa gala sztucznych ogni podczas uroczystości patronalnej w połowie sierpnia — jedna z najstarszych w regionie. 

Madonna della Catena

16 października 1860 roku w wiejskiej okolicy znaleziono obraz Madonny z łańcuchami trzymanymi w dłoniach. Święto celebrowane jest w najbliższą niedzielę po 16 sierpnia, a uroczystości obejmowały kiedyś trzy procesje i liczne wydarzenia — dziś pozostała jedna, nadal najdłuższa z lokalnych procesji.

„Monacidd” i „Jurie”

Lokalne legendy opowiadają o duchach: Monacidd (drobny mnich w czerwonym habicie z dzwoneczkami) przynosi szczęście i drobne psoty, natomiast Jurie to złowieszcze kobiece duchy, które duszą we śnie, szarpią, a nawet plączą włosy nocą.

Sanktuarium Asklepiosa w Epidauros, Grecja

Epidauros położone na Peloponezie, w starożytności słynęło z leczenia ciała i ducha. Było to najważniejsze sanktuarium boga Asklepiosa – opiekuna medycyny i uzdrowiciela, którego kult rozkwitł tu od V wieku p.n.e. Można powiedzieć, ze byłoto coś na kształt sanatorium, gdzie poddawano przybyłych psychoterapii i terapii holistycznych. Leczono ciało, duszę i emocje – przy użyciu rytuałów, snów, muzyki, sztuki i przyrody.

Kim był Asklepios?

W mitologii greckiej Asklepios był synem Apollina i śmiertelnej kobiety Koronis. Po śmierci matki, został uratowany i wychowany przez centaura Chejrona, który nauczył go sztuki leczenia. Asklepios był tak dobry w swoim fachu, że potrafił przywracać ludzi do życia, co ściągnęło na niego gniew Zeusa. Mimo śmierci zadanej przez piorun, jego kult przetrwał jako kult bóstwa uzdrawiającego.

Co znajdowało się w sanktuarium?

Sanktuarium w Epidauros było rozległym kompleksem religijno-uzdrowiskowym, funkcjonującym jak starożytny szpital. Znajdowały się tu:

• Świątynia Asklepiosa

Najświętsze miejsce kompleksu. Stała tu duża świątynia dorycka z posągiem boga z laską oplecioną wężem – symbolem medycyny. Do świątyni wchodzili tylko kapłani i wybrani pielgrzymi.

• Abaton (enkoimeterion)

To miejsce snu i uzdrawiania. Chorzy spali tam w nadziei, że we śnie objawi im się Asklepios i da wskazówki lub cudownie ich uleczy. Nazywano to inkubacją snu – była to najważniejsza praktyka lecznicza sanktuarium.

• Tholos (rotunda)

Zagadkowa, okrągła budowla, być może związana z rytuałami lub miejscem przebywania świętych węży Asklepiosa. Znana była z pięknych, zdobionych podziemi. Do dziś jej przeznaczenie budzi spory.

• Stoa – długie portyki

Wzdłuż alei znajdowały się kolumnady z pomieszczeniami dla pielgrzymów i chorych. Ludzie spędzali tu wiele dni lub tygodni, poddając się rytuałom i opiece kapłanów.

• Gimnazjon i palestra

Zdrowie rozumiano holistycznie – nie tylko jako brak choroby, ale równowagę ciała i ducha. Dlatego w Epidauros znajdowały się również obiekty sportowe – do ćwiczeń fizycznych i rehabilitacji.

• Teatr Epidauros

Sztuka i emocje były formą terapii. Teatr mógł pomieścić ponad 13 tys. widzów. Wierzono, że katharsis – oczyszczenie duszy przez tragedię – także pomaga w leczeniu.

Dlaczego ludzie tam przyjeżdżali?

Epidauros słynęło w całym świecie antycznym z tego, że można tu było pozbyć się wielu przypadłości, ale też i sporych pieniędzy. Ludzie z całego greckiego świata i spoza niego udawali się do Epidauros, by:

• doznać uzdrowienia – szczególnie w chorobach przewlekłych, psychicznych i niewyjaśnionych medycznie;
• otrzymać senne objawienie od Asklepiosa (inkubacja);
• uczestniczyć w rytuałach oczyszczenia duszy i ciała;
• ofiarować dary i modlitwy za wcześniejsze uzdrowienia;
• leczyć się ziołami, kąpielami i dietą – częścią praktyki była również naturalna terapia.

Co zostało do dziś?

Dziś na terenie sanktuarium można zobaczyć:

• ruiny świątyni Asklepiosa z fragmentami kolumn i fundamentami,
• częściowo zrekonstruowaną tolos z zachowanymi kamieniami i podziemiami,
• fundamenty abatonu i sto, gdzie przebywali chorzy,
• pozostałości łaźni, stadionu i gimnazjonu,
• i przede wszystkim wspaniale zachowany teatr.

Mit o narodzinach Asklepiosa

Asklepios, bóg medycyny, był synem Apolla i śmiertelnej kobiety Koronis. Gdy Koronis zdradziła Apolla, ten ją zabił, ale uratował nienarodzone dziecko, które wyciągnął z jej łona – był to Asklepios. Według niektórych wersji, urodził się właśnie w Epidauros, dlatego to miejsce stało się centrum jego kultu.

Węże Asklepiosa – symbole uzdrowienia

W Epidauros trzymano święte węże, które pełniły rolę pomocników boga. Uważano, że ich dotknięcie lub obecność przynosi uzdrowienie. Do dziś symbol medycyny – laska z oplecionym wężem – pochodzi właśnie od Asklepiosa.

Sen i cud uzdrowienia

Według legend, pewien ślepiec przyszedł do Epidauros i spał w świętym abatonie. W śnie pojawił się Asklepios, który dotknął jego oczu i przywrócił mu wzrok. Po przebudzeniu mężczyzna złożył bogu ofiarę, a jego historia została zapisana na kamiennej tablicy. Podobne inskrypcje, opisujące cudowne uzdrowienia, znaleziono w ruinach sanktuarium.

Bunt bogów przeciw Asklepiosowi

Asklepios był tak skuteczny w leczeniu, że – jak głosi mit – zaczął wskrzeszać zmarłych, co rozsierdziło Zeusa. Bóg piorunów zabił go za to piorunem, obawiając się, że zaburzy naturalny porządek świata. Apollo, w zemście za syna, zabił cyklopów, którzy wykuwali pioruny dla Zeusa.

Pierwszy lekarz świata

Grecy wierzyli, że Asklepios przekazał swoją wiedzę ludziom, w tym swoim synom Machaonowi i Podalejriosowi – obaj pojawiają się w Iliadzie Homera jako lekarze w obozie Achajów pod Troją. To oni mieli rozwinąć szkołę medyczną w Epidauros.