Katedra Zwiastowania Matki Bożej , Ateny, Grecja

Katedra Zwiastowania Matki Bożej w Atenach (gr. Μητροπολιτικός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου) to najważniejsza świątynia prawosławna Grecji i zarazem serce duchowe Aten. Znana również po prostu jako Katedra Metropolitalna lub Mitropoli, góruje nad placem Mitropoleos w samym centrum miasta, niedaleko Placu Syntagma. Jej historia jest nierozerwalnie związana z dziejami nowożytnej Grecji – od odzyskania niepodległości po narodziny współczesnego państwa.

Historia powstania

Po zakończeniu wojny o niepodległość Grecji (1821–1829) nowo powstałe państwo potrzebowało symbolicznej świątyni narodowej, która mogłaby pełnić funkcję katedry stolicy. Decyzję o jej budowie podjęto w 1842 roku, zaledwie kilka lat po przeniesieniu stolicy z Nauplionu do Aten. Kamień węgielny wmurował sam król Otton I Wittelsbach, pierwszy monarcha niepodległej Grecji.

Budowa trwała ponad 20 lat – od 1842 do 1862 roku – i pochłonęła ogromne koszty. Przyczyną opóźnień były zmiany architektów oraz problemy finansowe młodego państwa. Ostatecznie projekt ukończył Panagis Kalkos, łącząc elementy neobizantyjskie i neoklasyczne, typowe dla ówczesnej architektury sakralnej w krajach prawosławnych próbujących wypracować nowy, narodowy styl.

Świątynia została konsekrowana w 1862 roku i odtąd pełni funkcję głównego kościoła metropolity Aten i całej Grecji.

Architektura i wnętrze

Katedra jest budowlą trójnawową z kopułą o wysokości 24 metrów, z zewnątrz dość surową, ale imponującą rozmiarami. Co ciekawe, do jej wzniesienia wykorzystano marmur z ponad 70 zburzonych kościołów i kaplic z terenu Aten – symboliczne połączenie przeszłości z przyszłością.

Wnętrze zdobią bogate freski, mozaiki i ikony, a także marmurowe kolumny i rzeźbione ikonostasy. W centralnej części znajduje się ikona Zwiastowania, patronalna dla świątyni, a także liczne wota i srebrne lampki oliwne.

W lewej nawie spoczywają relikwie dwóch postaci niezwykle ważnych dla nowożytnej historii Grecji:

• św. Filothei Ateńskiej – męczennicy z XVI wieku, patronki Aten,

• św. Grzegorza V, patriarchy Konstantynopola, straconego przez Turków w czasie powstania 1821 roku.

Ich sarkofagi stanowią jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w katedrze.

Ciekawostki

• Miejsce narodowych ceremonii: Katedra jest sceną najważniejszych uroczystości państwowych i religijnych. Odbywają się tu koronacje, śluby i pogrzeby greckich monarchów oraz dostojników.

• Ślub królewski: W 1964 roku właśnie tutaj odbył się ślub króla Konstantyna II z księżniczką duńską Anną Marią, w obecności monarchów z całej Europy.

• Pogrzeby narodowe: W tym miejscu żegnano m.in. koncertmistrza Mikisa Theodorakisa i premiera Konstantinosa Mitsotakisa

  
  .

• Architektoniczna para: Tuż obok katedry znajduje się maleńka cerkiew św. Elefteriosa, znana jako „Mała Mitropolia”. To XII-wieczna świątynia, która pierwotnie pełniła funkcję głównego kościoła biskupiego zanim powstała nowa katedra. Dziś oba budynki stoją obok siebie, stanowiąc uderzający kontrast między Bizancjum a nowoczesnością XIX wieku.

• Symbole narodowe: Na frontonie świątyni można dostrzec orła dwugłowego – symbol Kościoła Prawosławnego, a także elementy heraldyczne przypominające o królewskim patronacie Ottona I.

• Trzęsienia ziemi: Mimo licznych wstrząsów sejsmicznych, które nawiedzały Ateny, konstrukcja katedry przetrwała bez poważniejszych zniszczeń, co świadczy o solidności XIX-wiecznej inżynierii.

Znaczenie współczesne

Dziś Katedra Zwiastowania Matki Bożej jest nie tylko miejscem kultu, lecz także symbolem tożsamości narodowej Greków. W jej murach spotykają się tradycja bizantyjska i nowoczesny duch niepodległej Grecji. To tu odbywają się nabożeństwa z okazji świąt państwowych, uroczystości wielkanocne z udziałem prezydenta i rządu, a także liczne koncerty muzyki sakralnej.

Choć turyści często mijają ją w drodze na Akropol, dla Ateńczyków „Mitropoli” pozostaje sercem duchowego życia miasta – miejscem, gdzie historia, religia i duma narodowa splatają się w jedną opowieść.