Szopki krakowskie

Szopki krakowskie to tradycja jedyna w swoim rodzaju, niespotykana nigdzie indziej. Początkowo budowano w kościołach na Boże Narodzenie tzw. stajenki, gdzie wśród zwierząt na sianie przychodzi na świat Jezus. Potem powstawały szopki jasełkowe, z którymi kolędowano w okresie świąt, a które czasem stanowiły scenografię dla przedstawienia lalkowego. Jednak z czasem w Krakowie zaczęto budować stajenki z elementami architektury krakowskiej.
Tradycja ta, podtrzymywana przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (kolekcjonuje ono konkursowe szopki od 1946 roku!), jest w Krakowie żywa. Do dzisiaj w pierwszy czwartek grudnia odbywają się konkursy szopek. Tego dnia od godziny 9.00 rano pod pomnikiem Adama Mickiewicza gromadzą się szopkarze ze swoimi pracami i prezentują swoje dzieła publiczności. W samo południe szopkarze przenoszą swoje dzieła do siedziby muzeum – Pałacu Krzysztofory, gdzie wkrótce potem rozpoczynają się obrady jurorów. Po trzech dniach, w niedzielę o godzinie 12.00 na uroczystej gali dyrektor muzeum ogłasza wyniki konkursu i otwiera pokonkursową wystawę.

Pierwszy konkurs szopek krakowskich odbył się 21 grudnia 1937 roku. Jego patronem był Zarząd Miejski w Krakowie. Powodem, dla którego zorganizowano konkurs było obserwowane w latach międzywojennych poważne obniżenie poziomu szopek wytwarzanych przez krakowskich artystów. Do pierwszej edycji konkursu, który odbył się na krakowskim rynku – u stóp pomnika Adama Mickiewicza, zgłoszono 86 prac. Zwycięzcą został 39-letni murarz z Krowodrzy Stanisław Polak, już wówczas uznany twórca szopek.

Twórcą najlepszej architektonicznie szopki był Michał Ezenekier – murarz i kaflarz z Krowodrzy. Stworzona przez niego szopka stanowi do dziś wzór. W zbiorach muzealnych zachowała się jedna szopka Ezenekiera, pochodząca z lat 80. XIX wieku. O dziele tym, uznawanym za wzór kunsztu, proporcji i funkcjonalności, mówi się czasem „szopka matka”.

Jedyna zachowana szopka Ezenekiera z końca XIX w. (źródło: Pinterest)

Przed laty wykonawcami szopek byli głównie robotnicy budowlani. Obecnie szopkarskie tradycje kontynuują ludzie różnych zawodów, są wśród nich architekci, inżynierowie, a nawet lekarze.

Excubiarum

Excubiarum - fajna nazwa? Mnie się podoba. To nazwa wyższej wieży Bazyliki Mariackiej.

Kościół Mariacki w Krakowie budowało dwóch braci. Kiedy już sam Kościół był gotowy, bracia zaczęli budować wieże. Starszy brat zajął się budową wieży południowej, a młodszy północnej. Starszemu bratu budowa szła sprawniej, więc młodszy z zazdrości i za podszeptem diabła (który zresztą chyba dość często gościł w Krakowie, o jest bohaterm praktycznie każdej legendy związanej z tym miastem), wspiął się na wieżę brata. Sięgnął po nóż i przebił bratu serce. Wtedy też opamiętał się i z rozpaczy rzucił się z wieży.
Mieszkańczy Krakowa postanowili nie kończyć wież, przykryli je dachem, a nóż, który posłużył do zabójstwa powiesili w bramie Sukiennic, aby był pamiątką i przestrogą.

A jaka jest prawda? Wieża wyższa, zwana Strażnicą „Excubiarum”, ma 82 metry wysokości. Zbudowana jest na planie kwadratu, poszczególne kondygnacje oddzielają kamienne gzymsy. Na wysokości dziewiątej kondygnacji przechodzi w ośmiobok, przepruty ostrołukowymi wnękami, mieszczącymi dwie kondygnacje okien. W XV wieku wieża północna Bazyliki Mariackiej została podwyższona, a przez to przystosowana do pełnienia funkcji strażnicy miejskiej. W roku 1478 cieśla Maciej Heringk nakrył wieżę charakterystycznym wielobocznym hełmem. Hełm ten ozdobiony został złoconą koroną maryjną w roku 1666. Z wieży, z wysokości 54 metrów, grany jest co godzinę Hejnał Mariacki. U podnóża, od strony północnej, znajduje się prostokątna przybudówka, mieszcząca kamienne schody, prowadzące do wnętrza wieży.

Krakowski Rynek świątecznie

Jesień na Plantach

Planty krakowskie

Planty krakowskie położone są w samym centrum Krakowa. Długość Plant wynosi około 4 km, szerokość od 40 do 120 m, a powierzchnia 21,03 hektarów. Jest to wyjątkowy ogród miejski,  wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

Planty podzielone są na osiem ogrodów: 1. Ogród Wawel, 2. Ogród Uniwersytet, 3. Ogród Pałac Sztuki, 4. Ogród Florianka, 5. Ogród Barbakan, 6. Ogród Dworzec, 7. Ogród Gródek i 8. Ogród Stradom.

Krakowskie Planty powstały na miejscu fortyfikacji otaczających miasto, czyli murów obronnych oraz położonej obok fosy i wałów ziemnych. jeszcze na początku XIX wieku był to teren grząski, zaniedbany pełniący rolę śmietniska i ujścia ścieków. W 1820 podjęto decyzję o utworzeniu "ogrodów miejskich" na miejscu wyburzonych na początku XIX w. murów. Podobno nazwa Planty pochodzi od splantowania, czyli wyrównania rumowisk. Mieszkańcy Krakowa jednak bardzo długo używali nazwy Plantacye lub Plantacje.

Cmentarz Rakowicki 2015

Cmentarz Rakowicki - już kiedyś pisałam o tym miejscu. W tym roku, kiedy jesień jest wyjątkowo słoneczna, cmentarz jest dobrym miejscem na spacer. 

Spacer jesienny