Sanktuarium Asklepiosa w Epidauros, Grecja

Epidauros położone na Peloponezie, w starożytności słynęło z leczenia ciała i ducha. Było to najważniejsze sanktuarium boga Asklepiosa – opiekuna medycyny i uzdrowiciela, którego kult rozkwitł tu od V wieku p.n.e. Można powiedzieć, ze byłoto coś na kształt sanatorium, gdzie poddawano przybyłych psychoterapii i terapii holistycznych. Leczono ciało, duszę i emocje – przy użyciu rytuałów, snów, muzyki, sztuki i przyrody.

Kim był Asklepios?

W mitologii greckiej Asklepios był synem Apollina i śmiertelnej kobiety Koronis. Po śmierci matki, został uratowany i wychowany przez centaura Chejrona, który nauczył go sztuki leczenia. Asklepios był tak dobry w swoim fachu, że potrafił przywracać ludzi do życia, co ściągnęło na niego gniew Zeusa. Mimo śmierci zadanej przez piorun, jego kult przetrwał jako kult bóstwa uzdrawiającego.

Co znajdowało się w sanktuarium?

Sanktuarium w Epidauros było rozległym kompleksem religijno-uzdrowiskowym, funkcjonującym jak starożytny szpital. Znajdowały się tu:

• Świątynia Asklepiosa

Najświętsze miejsce kompleksu. Stała tu duża świątynia dorycka z posągiem boga z laską oplecioną wężem – symbolem medycyny. Do świątyni wchodzili tylko kapłani i wybrani pielgrzymi.

• Abaton (enkoimeterion)

To miejsce snu i uzdrawiania. Chorzy spali tam w nadziei, że we śnie objawi im się Asklepios i da wskazówki lub cudownie ich uleczy. Nazywano to inkubacją snu – była to najważniejsza praktyka lecznicza sanktuarium.

• Tholos (rotunda)

Zagadkowa, okrągła budowla, być może związana z rytuałami lub miejscem przebywania świętych węży Asklepiosa. Znana była z pięknych, zdobionych podziemi. Do dziś jej przeznaczenie budzi spory.

• Stoa – długie portyki

Wzdłuż alei znajdowały się kolumnady z pomieszczeniami dla pielgrzymów i chorych. Ludzie spędzali tu wiele dni lub tygodni, poddając się rytuałom i opiece kapłanów.

• Gimnazjon i palestra

Zdrowie rozumiano holistycznie – nie tylko jako brak choroby, ale równowagę ciała i ducha. Dlatego w Epidauros znajdowały się również obiekty sportowe – do ćwiczeń fizycznych i rehabilitacji.

• Teatr Epidauros

Sztuka i emocje były formą terapii. Teatr mógł pomieścić ponad 13 tys. widzów. Wierzono, że katharsis – oczyszczenie duszy przez tragedię – także pomaga w leczeniu.

Dlaczego ludzie tam przyjeżdżali?

Epidauros słynęło w całym świecie antycznym z tego, że można tu było pozbyć się wielu przypadłości, ale też i sporych pieniędzy. Ludzie z całego greckiego świata i spoza niego udawali się do Epidauros, by:

• doznać uzdrowienia – szczególnie w chorobach przewlekłych, psychicznych i niewyjaśnionych medycznie;
• otrzymać senne objawienie od Asklepiosa (inkubacja);
• uczestniczyć w rytuałach oczyszczenia duszy i ciała;
• ofiarować dary i modlitwy za wcześniejsze uzdrowienia;
• leczyć się ziołami, kąpielami i dietą – częścią praktyki była również naturalna terapia.

Co zostało do dziś?

Dziś na terenie sanktuarium można zobaczyć:

• ruiny świątyni Asklepiosa z fragmentami kolumn i fundamentami,
• częściowo zrekonstruowaną tolos z zachowanymi kamieniami i podziemiami,
• fundamenty abatonu i sto, gdzie przebywali chorzy,
• pozostałości łaźni, stadionu i gimnazjonu,
• i przede wszystkim wspaniale zachowany teatr.

Mit o narodzinach Asklepiosa

Asklepios, bóg medycyny, był synem Apolla i śmiertelnej kobiety Koronis. Gdy Koronis zdradziła Apolla, ten ją zabił, ale uratował nienarodzone dziecko, które wyciągnął z jej łona – był to Asklepios. Według niektórych wersji, urodził się właśnie w Epidauros, dlatego to miejsce stało się centrum jego kultu.

Węże Asklepiosa – symbole uzdrowienia

W Epidauros trzymano święte węże, które pełniły rolę pomocników boga. Uważano, że ich dotknięcie lub obecność przynosi uzdrowienie. Do dziś symbol medycyny – laska z oplecionym wężem – pochodzi właśnie od Asklepiosa.

Sen i cud uzdrowienia

Według legend, pewien ślepiec przyszedł do Epidauros i spał w świętym abatonie. W śnie pojawił się Asklepios, który dotknął jego oczu i przywrócił mu wzrok. Po przebudzeniu mężczyzna złożył bogu ofiarę, a jego historia została zapisana na kamiennej tablicy. Podobne inskrypcje, opisujące cudowne uzdrowienia, znaleziono w ruinach sanktuarium.

Bunt bogów przeciw Asklepiosowi

Asklepios był tak skuteczny w leczeniu, że – jak głosi mit – zaczął wskrzeszać zmarłych, co rozsierdziło Zeusa. Bóg piorunów zabił go za to piorunem, obawiając się, że zaburzy naturalny porządek świata. Apollo, w zemście za syna, zabił cyklopów, którzy wykuwali pioruny dla Zeusa.

Pierwszy lekarz świata

Grecy wierzyli, że Asklepios przekazał swoją wiedzę ludziom, w tym swoim synom Machaonowi i Podalejriosowi – obaj pojawiają się w Iliadzie Homera jako lekarze w obozie Achajów pod Troją. To oni mieli rozwinąć szkołę medyczną w Epidauros.